Tha Uthen Dinosaur Footprints
ระยะทาง ไม่ใกล้ไม่ไกล แหล่งเรียนรู้รอยเท้าไดโนเสาร์ ที่ บ้านพนอม อำเภอท่าอุเทน อายุ 100 ล้านปี ติดถนนหลวงเส้นทางจากนครพนมไปบ้านแพง กิโลเมตรที่ 257 เป็นอีกหนึ่งสถานที่น่าเรียนรู้ศึกษาเกี่ยวกับข้อมูล ด้านธรณีวิทยา ที่ไม่ไกลไม่ไกลของ จังหวัดนครพนมเลย
โดยแหล่งตีนไดโนเสาร์ท่าอุเทนนี้ เป็นแหล่งที่มีความสำคัญ เพราะพบรอยตีนเป็นจำนวนมากที่สุดของประเทศไทย เป็นร่อยรอยที่ถูกเก็บบันทึกไว้ในชั้นหินโดยธรรมชาติ
เจ้าของรอยตีนที่อยู่ในแหล่งเรียนรู้นี้มี
- ออร์นิโธโมซอร์ (Ornithomimosaurs )
- อิกัวโนดอน ( Iguanodon )
- ซอโรพอด (Sauropods )
- จระเข้ ( Crocodilians )
รอยเท้าไดโนเสาร์เกิดขึ้นได้ยังไง ที่แหล่งเรียนรู้นี้มีคำตอบ
รอยตีนไดโนเสาร์ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ
- แม่พิมพ์ ( mold ) หรือ ส่วนที่ไดโนเสาร์เหยียบเป็นรอยลึกลงไปในพื้นดิน
- รูปหล่อ ( cast ) หรือ ส่วนของตะกอนใหม่ที่ตกทับถมรอยตีนนั้น
ฟอสซิลรอยตีนไดโนเสาร์เกิดจาก
- การเหยียบลงพื้นดินที่อ่อนนุ่ม ทำให้เกิดเป็นรอยพิมพ์ขึ้น
- ถูกแดดแผดเผา จนแห้ง
- มีตะกอนใหม่มาตกทับสะสมรอยพิมพ์นั้น
- พื้นดินบริเวณนั้นกลายเป็นหิน ด้วยกระบวนการทางธรณีวิทยาและเวลาที่ผ่านไป
- เปลือกโลกเกิดการเคลื่อนตัว ชั้นหินถูกยกตัวขึ้นเป็นภูเขา และชั้นหินด้านบนถูกกัดเซาะออกไป รอยตีนไดโนเสาร์ก็ปรากฏให้เห็นเป็นฟอสซิล
เมื่อเทียบกับไดโนเสาร์ แล้ว มนุษย์ยุคปัจจุบัน เพิ่งอยู่บนโลก 100,000 ปี ไดโนเสาร์พวกแรกปรากฏขึ้น เมื่อ 230 ล้านปีก่อน แพร่พันธฺครอบครองดินแดนนานถึง 165 ล้านปีที่ผ่านมา จน 65 ล้านปีที่ผ่านมา ไดโนเสาร์ก็สาปสูญไปอย่างฉับพลัน
บรรพบุรุษไดโนเสาร์ขนาดเท่ากับสุนัข มีวิวัฒนาการเป็นนักฆ่าขนาดยักษ์พอๆกับช้าง ไดโนเสาร์เป็นกลุ่มวัตว์เลื้อยคลานขนาดใหญ่ ลักษณะเหมืนสัตว์ เลื้อยคลานปัจจุบัน ส่วนใหญ่มีผิวหนังเป็นเกล็ด หางยาวมีฟัน และกรงเล็บที่นิ้วตีน เดินตัวตรงบนขา เหมือนสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ลักษณะนี้ทำให้มันคล่องแคล่ว ว่องไวบนแผ่นดิน ซึ่งสัตว์เลื้อยคลานในปัจจุบัน จะเดินด้วยขาที่กางออกข้างลำตัว พวกกินพืชที่ตัวยาวเท่ากับรถบัสหลายคัน พวกตัวเล็ก ว่องไวขนาดเท่าไก่
👉ประวัติด้านธรณีวิทยาของแหล่งรอยตีนไดโนเสาร์ท่าอุเทน
เมื่อร้อยล้านปี บริเวณภาคอีสาน ของไทย มีแม่น้ำหลายสายไหลผ่านมาบรรจบจากทิศตะวันออกเฉี่ยงเหนือ เข้าสู่แอ่งกลาง แล้วไหลออกทางทะเลทางทิศตะวันตก ด้วยสภาพภูมิอากาศ ค่อนข้างร้อนและแห้งแล้ง ตะกอนที่สะสมตัวในแม่น้ำและที่ราบลุ่มนี้จึงมีสีแดง ช่วงฤดูฝน น้ำเจิ่งนองไปทั่ว และไหลจากที่สูง ลงไปสะสมร่องน้ำลำธารลงสู่แม่น้ำใหญ่
ในขณะทีน้ำไหลผ่าน ทำให้เกิดรอยริ้วคลื่น บนผิวหน้าชั้นดิน บ่งบอกถึงทิศทางการไหลของน้ำ ไดโนเสาร์หลากหลายชนิด อาศัยในพื้นที่ลุ่มน้ำเหล่านี้ซึ่งเป็นแหล่งอาศัยที่อุดมสมบูรณ์ ของทั้งพืชและสัตว์ เมื่อไดโนเสาร์นกกระจอกเทศ และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ เดินผ่านบริเวณที่ราบริมฝั่งแม่น้ำ ซึ่งเป็นพื้นทรายที่กำลังหมาดๆ จึงเกิดรอยตีนปรากฏชัดบนพื้น
ธรณีวิทยาของแหล่งเรียนรู้รอยตีนไดโนเสาร์ท่าอุเทน อยู่ในหมวดหินโคกกรวด ยุคครีเทเซียสตอนต้น อายุประมาณ 100 ล้านปี ประกอบด้วยหินทราย หินทรายแป้งและหินโคลน สีน้ำตาลแดง มีริ้วรอยคลื่น ( ripple mark ) และรอยระแหงโคลน (mud mark ) การคัดขนาดของเม็ดทราย อยู่ในระดับปานกลาง บ่งบอกสภาพแวดล้อมทางโบราณ แบบแม่น้ำพัดพาริมฝั่งแม่น้ำ
👉ประวัติการค้นพบ และ สำรวจ
เมื่อกรกฏาคม พุทธศักราช 2544 รองอธิบดีกรมเชื้อเพลิงธรรมชาติขณะนั้น พานักธรณีวิทยาสำรวจภาคสนามที่อำเภอท่าอุเทน นครพนม ได้พบร่องรอยตีนอยู่บนผิวหน้าของหินทราบน้ำตาลแดง ภายในบ่อเหมืองหิน ริมทางหลวงสายนครพนมมุ่งสู่ อำเภอบ้านแพง และได้แจ้งมายังกรมทรัพยากรธรณี
หลังจากนั้นคณะสำรวจจากกรมทรัพยากรธรณีได้มาตรวจสอบ พบรอยตีนไดโนเสาร์บนผิวหน้าของหินทรายแดง จำนวนมาก มีทั้งเป็นรอยพิมพ์จริง คือ รอยบุ๋มลึกลงไป ส่วนที่เป็นรอยพิมพ์นูน โดยลักษณะของรอยตีนเห็นชัดเจน คือ เป็น สามนิ้วคล้ายรอยตีนไก่ ปลายนิ้วมีร่องรอยบ่งบอกว่าเป้นรอยเล็บแหลมคม แสดงถึงลักษณะะของไดโนเสาร์ พวกกินเนื้อ
แนวทางเดินและขนาดบอกได้ว่า ด้วยสองขาหลัง ขนาดความสูงจากพื้นถึงสะโพก ประมาณ 1 เมตร รอยจำนวนมากเดินไปในแนวทางเดียวกัน แสดงว่าอยู่รวมกันเป็นฝูง พวกนี้น่าจะเป็นไดโนเสาร์นกกระจอกเทศ และ มีรอยตีนของไดโดนเสาร์ กินพืช ขนาดใหญ่ จำพวก ซอโรพอต และอิกัวโนตอน และยังพบรอยตีนของ จระเข้อีกหลายแนว
รอยตีนเหล่านี้ปรากฏอยู่บนผิวหน้าที่เป็นรอยริ้วคลื่น และรอยระแหงโคลน ในหินทรายที่มีอายุประมาณ ร้อยล้านปี ซึ่งถูกระเบิดออกมาเป็นก้อนขนาดใหญ่ที่ขุดลึกลงไป 20 เมตร กว้าง 200 เมตร ยาว 500 เมตร เพื่อนำไปถมตลิ่งป้องกันฝั่งแม่น้ำมรจังหวัดนตรพนมถูกกัดเซาะ
กลางปี พ.ศ. 2546 คณะสำรวจได้เข้ามาสำรวจอีกครั้ง พบว่าเหมืองหินได้ยกเลิกกิจการแล้ว แต่บริเวณขอบบ่อยังเหลือชั้นหิน ที่มีรอยตีนไดโดนเสาร์ปรากฏอยู่ จึงได้ศึกษาอย่างเป็นระบบ พบ รอยทางเดินของไดโดนเสาร์อยู่ในชั้นหินของบ่อด้านทิศเหนือ เป็นแนวกว้างประมาณ 2-3 เมตร ยาว 20-30 เมตร ทั้ง 3 บริเวณไม่ต่อเนื่องกัน
กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547 คณะสำรวจไดโดนเสาร์ ไทย - ฝรั่งเศส ได้เข้ามาสำรวจอีกครั้ง พบรอยตีนไดโดนเสาร์ เพิ่มเติมอีกเป็นบริเวณกว้าง ประมาณ 30 ตารางเมตร ประกอบด้วยแนวทางเดิน 32 แนว รอยตีน 202 รอย สันนิษฐานกันว่า เป้นรอยของไดโนเสาร์ 2 ชนิด คือ ไดโนเสาร์นกกระจอกเทศ และอิกัวดนตรอน และยังพบรอยตีนจระเข้ อีก 1 ชนิด
เมื่อเดินทางถึงแหล่งเรียนรู้ ด้านภายในจะประกอบด้วยไดโนเสาร์ปูนปั้น และชื่อเจ้าของรอยตีนในแหล่งเรียนรู้นี้ มีทางเดิน และราวกั้น รอบแผงรอยตีนนั้นๆ พร้อมคำอธิบายของเจ้าของรอยตีนนั้นประกอบเป็นความรู้อย่างมาก และง่ายในการเรียนรู้เข้าใจในวิวัฒนาการสมัยดึกดำบรรพ์
👉การเดินทาง
- ห่างจากอำเภอท่าอุเทน ประมาณ 15 กิโลเมตร หรือ ห่างจาก อำเภอบ้านแพง 35 กิโลเมตร
- ห่าง จากตัวเมือง จ.นครพนม ประมาณ 59 กิโลเมตร
- ห่างจาก กรุงเทพมหานคร ประมาณ 735 กิโลเมตร
โดยสามารถเดินทางได้ทั้งในส่วนรถโดยสารหรือรถส่วนตัว ผ่านทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 212 นครพนม - บ้านแพง กิโลเมตรที่ 257
.png) |
| THA UTHEN DINOSAUR FOOTPRINTS |
.png)
